هنگامیکه صحبت از نصب سیستمهای کامپوزیت عایقحرارتی خارجی (اتیکس) میشود، دستورالعملهای ایمنی، برای اطمینان از نصب صحیح و ایمن سیستمهای مذکور، اهمیت ویژهای پیدا میکند. اتیکس، در جهت بهبود بهرهوری انرژی در ساختمانها، بهبود ظاهر آنها و ایجاد حفاظت و دوام در برابر عوامل جوی، استفاده میگردد. با این حال، نصب نادرست، میتواند منجر به بروز خطرات ایمنی و مشکلات ساختاری شود. بنابراین رعایت ضوابط ایمنی برای تضمین فرآیند نصب موفق و ایمن اتیکس، ضروری است.
شایان ذکر است که اتیکس، برای ساختمانهای جدیدالاحداث و همچنین بازسازی و بهسازی نمای ساختمانهای قدیمی، قابلیت استفاده دارد. در این مقاله، ضوابط ایمنی کلیدی را در هنگام نصب اتیکس، پوشش شرایط محیط کار، کار در ارتفاع، عوامل کنترل کیفیت و سایر موارد را بررسی میکنیم.
برخی ضوابط ایمنی در نصب اتیکس
1. تجهیزات حفاظت فردی:
نصابان، باید همیشه از تجهیزات حفاظت فردی مناسب، مانند دستکش، عینک ایمنی، ماسک گرد و غبار و لباس محافظ، استفاده نموده تا از خطرات احتمالی همانند مواد شیمیایی، گرد و غبار و اجسام تیز، در امان باشند.
حفاظت سر:
- کلاه ایمنی: اگر در ارتفاعات نصب یا در مناطقی با خطرات بالا کار میکنید، برای محافظت از سر خود از کلاه ایمنی استفاده نمایید.
محافظت چشم:
- عینک ایمنی: از عینک ایمنی یا محافظ صورت استفاده نموده تا از چشمان خود در برابر آلودگی، گرد و غبار و هرگونه پاشیده شدن احتمالی در حین نصب محافظت کنید.
محافظت تنفسی:
- ماسک گرد و غبار یا ماسک تنفسی: از ماسک گردو غبار یا ماسک تنفسی برای جلوگیری از استنشاق ذرات ریز، بخصوص در هنگام سنباده زدن یا برش مواد استفاده نمایید.
محافظت از دست:
- دستکش: از دستکشهای مناسب (مانند نیتریل یا لاتکس) استفاده نمایید تا از دستان خود در برابر مواد شیمیایی، ساییدگی و لبههای تیز محافظت کنید.
- دستکشهای مقاوم در برابر حرارت: در صورت کار با مواد داغ (مثلاً چسب)، از دستکشهای مقاوم در برابر حرارت استفاده کنید.
تهویه:
- از تهویه مناسب در فضاهای بسته اطمینان حاصل نموده تا قرار گرفتن در معرض ذرات معلق در هوا به حداقل برسد.
محافظت بدن:
- روپوش یا لباس کار: لباس کار مناسبی بپوشید که بازوها و پاهای شما را بپوشاند تا در برابر تماس با مواد محافظت شود.
- جلیقه شبرنگ دار : اگر در نزدیکی ترافیک یا ماشین آلات کار میکنید، برای ایمنی یک جلیقه شبرنگ دار به تن کنید.
محافظت از پا:
- کفش ایمنی: کفشی محکم با پنجههای تقویت شده برای محافظت در برابر سقوط اجسام یا ضربههای تصادفی به پا داشته باشید.
حفاظت شنوایی:
- گوشگیر: از گوش گیر به عنوان محافظ شنوایی در محیطهای پر سر و صدا، به ویژه در هنگام استفاده از ابزار برقی استفاده کنید.
جلوگیری از سقوط:
- مهار و بند ایمنی: هنگام کار در ارتفاعات، برای جلوگیری از سقوط، از تجهیزات حفاظت از سقوط استفاده کنید.
آموزش و رعایت:
- کارفرمایان، باید آموزش کافی در مورد استفاده صحیح از تجهیزات حفاظت فردی ارائه داده و اطمینان حاصل نمایند که نصابان، از دستورالعملهای ایمنی پیروی میکنند. بازرسیهای منظم از این تجهیزات، در راستای بررسی هرگونه آسیب یا سایش و پارگی، که ممکن است کارایی آن را به خطر بیندازد، ضروری است.
جابجایی ایمن اجزای اتیکس:
اجزای اتیکس، باید با احتیاط و مراقبت کافی، مورد استفاده قرار گیرند. دپوی مصالح در محل کارگاه، حمل و جابجایی اجزای اتیکس و همچنین خارج نمودن پسماندهای بهجامانده از کارگاه، باید با رعایت اصول ایمنی باشد تا حوادث احتمالی به حداقل برسد.
یکی از جنبههای کلیدی ایمنی در نصب اتیکس، جابجایی ایمن مصالح پایکار است. جابجایی مناسب مصالح، نه تنها سبب کیفیت نصب بالا در هنگام اجرا خواهد شد، بلکه خطر تصادفات و صدمات را در طول فرآیند، به حداقل میرساند.
- برای شروع، پیروی از دستورالعملها و توصیههای سازنده برای کار با مصالح اتیکس، ضروری است. این بخش، شامل درک اجزای مختلف اتیکس، مانند تختههای عایق، چسبها، پوششهای پایه، مش تقویتکننده و پوششهای نهایی است. مصالح مختلف، ممکن است الزامات خاصی برای دپو، حمل و جابجایی و نحوه بهکارگیری داشته باشند؛ بنابراین مهم است که قبل از شروع فرآیند نصب، با این دستورالعملها آشنا شوید.
- علاوه بر این، آموزش و نظارت مناسب، برای هر شخصی که به نوعی با مصالح اتیکس سروکار دارد، ضروری میباشد. نصابها باید در مورد نحوه برخورد، استفاده ایمن از هر جزء اتیکس و همچنین نحوه واکنش در مواقع اضطراری یا حوادث، آموزش ببینند. نظارت توسط متخصصان با تجربه، میتواند به جلوگیری از اشتباهات کمک نموده و اطمینان حاصل کند که پروتکلهای ایمنی، همیشه رعایت میشوند.
ذخیره سازی و حمل و نقل:
- اجزای اتیکس را در مکانی خشک و دارای تهویه مناسب به دور از نور مستقیم خورشید و دمای شدید نگهداری کنید.
- برای جلوگیری از آسیب دیدن مصالح، از روی هم قرار دادن آنها در تعداد بالا خودداری نمایید.
- در طول حمل و نقل، پوشش مناسب قطعات میتواند از جابجایی یا آسیب آنها جلوگیری به عمل آورد.
تختههای عایق:
- تختههای عایق معمولاً از موادی مانند پلیاستایرن منبسط شده (EPS) یا پشم معدنی ساخته میشوند.
- تختهها را با دقت بالا ببرید تا از خم شدن یا شکستن آنها جلوگیری شود.
- از تکنیکهای بلند کردن مناسب (مثلاً خم کردن زانوها، نه کمر) برای جلوگیری از کشیدگی یا آسیب دیدگی تختهها استفاده نمایید.
جابجایی چسب و ملات:
- دستورالعملهای سازنده را برای مخلوط کردن و کار با چسبها و ملاتها مطالعه نمایید.
- هنگام کار با این مواد از محافظ مناسب (دستکش، محافظ چشم و…) استفاده کنید.
- از تماس پوستی و استنشاق گرد و غبار در حین اختلاط خودداری کنید.
نصب مش:
- لایههای مش به عنوان تقویت کننده، سبب پایداری سیستم اتیکس خواهند شد.
- برای جلوگیری از گره خوردن، رولهای توری را با دقت دستهبندی کنید.
- با استفاده از بستهای مناسب، مش را به طور مناسب به بستر مورد نظر بچسبانید.
ابزار و تجهیزات برقی:
- هنگام استفاده از ابزارهای برقی (مانند مته، اره)، دستورالعملهای ایمنی را رعایت نمایید.
- ابزارها را قبل از استفاده آنها، از نظر وجود آسیب و اطمینان از سلامت آنها، بررسی کنید.
- طنابها را از نواحی مرطوب و لبههای تیز دور نگه دارید.
تجهیزات و بستهای مکانیکی:
- برای محکم کردن تختههای عایق، از بستهای مکانیکی استفاده میشود.
- برای اطمینان از تیز نبودن لبهها، رعایت احتیاط الزامی است.
- در حین نصب از فاصله و تراز مناسب اطمینان حاصل نمایید.
محیط کار ایمن:
به طورکلی، محل کار، باید دارای تهویه مناسب باشد تا از تجمع دود یا گرد و غبار جلوگیری شود. نور کافی نیز برای شرایط کار ایمن، ضروری است. در ادامه به بررسی این موارد میپردازیم:
- تهویه: ایجاد تهویه کافی در طول نصب اتیکس، برای جلوگیری از تجمع دود یا گازهای مضر، امری ضروری میباشد. تهویه مناسب، به حفظ کیفیت هوا کمک نموده و خطر مشکلات تنفسی را برای نصابان، کاهش میدهد. اطمینان از اینکه محلکار، به طور طبیعی یا از طریق وسایل مکانیکی، مانند فنها یا سیستمهای اگزوز به خوبی تهویه میشود، ضروری است.
- نورپردازی: برای اطمینان از دید مناسب و جلوگیری از حوادث احتمالی، وجود نور کافی و مناسب یا ایجاد نورپردازی در طول فرآیند نصب، ضروری است. روشنایی ناکافی، میتواند منجر به ایجاد خطا، خطرات خاموش شدن یا نصب نادرست مصالح شود. روشنایی کافی، باید در تمام مناطق کار فراهم شده تا اطمینان حاصل شود که نصابان، روند کار را به طور ایمن و دقیق، انجام خواهند داد.
- دود: وجود دود در محیط کار، میتواند خطرات قابل توجهی برای سلامت و ایمنی نصابان ایجاد کند. داشتن اقداماتی برای جلوگیری از آتشسوزی یا انتشار دود در طول نصب سیستم اتیکس، حائز اهمیت میباشد. پروتکلهای ایمنی آتشنشانی، باید به دقت رعایت شده و تجهیزات اطفای حریق، باید به راحتی در مواقع اضطراری، در دسترس باشد. در صورت ایجاد حریق، مراحل تخلیه را به سرعت انجام دهید.
- گرد و غبار: گرد و غبار تولید شده در حین نصب اتیکس، در صورت عدم کنترل صحیح، میتواند برای سلامت تنفسی نصابان خطرناک باشد. اقدامات کنترل گرد و غبار، مانند استفاده از ماسکهای محافظ گرد و غبار، اجرای سیستمهای جمعآوری گرد و غبار و تمیز کردن منظم محل کار، برای به حداقل رساندن ذرات مضر، ضروری است.
کار در ارتفاعات:
هنگامیکه صحبت از کار در ارتفاعات، برای رعایت قوانین ایمنی در نصب سیستمهای اتیکس میشود، رعایت دستورالعملهای دقیق، برای جلوگیری از حوادث و اطمینان از ایمنی نصابان، بسیار مهم است. ارتفاع کار صحیح برای نصب اتیکس، توسط عوامل مختلفی از جمله الزامات خاص پروژه، مقررات و آییننامهها و دیگر عوامل، تعیین میگردد. هنگام کار در ارتفاع، در طول فرآیند نصب، باید از داربست، نردبان، یا سایر تجهیزات حفاظتی مناسب، جهت جلوگیری از سقوط و صدمات، استفاده نمود.
قبل از شروع هرکاری در ارتفاع، در ابتدا، ضروری است که ارزیابی کامل انجام دهید. این ارزیابی، با در نظر گرفتن عواملی، مانند ارتفاع ساختمان، نوع سیستم اتیکس در حال نصب، شرایط آبوهوایی و سطح تجربه نصابان، مشخص میشود. با شناسایی خطرات احتمالی و اجرای اقدامات کنترلی مناسب، میتوان خطر حوادث را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
به طورکلی، هنگام کار در ارتفاعات برای نصب اتیکس، توصیه میشود از تجهیزات دسترسی مناسب، مانند داربست، جرثقیل یا سکوهای کاری مرتفع و کمربند ایمنی، استفاده کنید. این ابزارها، بستری پایدار و مطمئن را برای نصابان فراهم نموده تا وظایف خود را با خیال راحت و کارآمد، انجام دهند. علاوه بر این، تمامینصابان، باید به درستی کار در ارتفاع و استفاده از تجهیزات لازم، برای به حداقل رساندن خطرات را آموزش ببینند. در ادامه، بازرسیهای منظم از تجهیزات و مناطق کار نیز باید انجام شده تا اطمینان حاصل گردد که استانداردهای ایمنی در سراسر پروژه، حفظ خواهد شد.
شرایط آب و هوایی:
هنگام در نظرگرفتن قوانین ایمنی در نصب سیستمهای اتیکس، در نظرگرفتن شرایط آب و هوایی، بسیار مهم است. دماهای شدید، سطوح رطوبت بالا، بادهای شدید و بارندگی شدید، همگی میتوانند بر روند نصب و عملکرد سیستم، تأثیر بگذارند. نصب نباید در شرایط نامساعد جوی، مانند باد شدید یا باران انجام شود؛ زیرا میتواند کیفیت کار را به خطرانداخته و برای نصابان نیز خطراتی ایجاد کند.
- دما: گرما یا سرمای شدید، میتواند بر چسبندگی تختههای عایق و سختشدن چسبها، تأثیر مستقیم بگذارد. برای اطمینان از اتصال و پایداری مناسب، نصب اتیکس در دماهای متعادل، ضروری است.
- سرعت باد: سرعت باد، یکی دیگر از عواملی است که هنگام نصب اتیکس، باید در نظر گرفته شود. وزش باد شدید، میتواند فرآیند نصب را مختل نموده و اجرای یکنواخت و ایمن را دشوار کند. توصیه میشود اتیکس را در روزهایی با آب و هوای آرام، نصب نموده تا از بروز هرگونه مشکل ناشی از وزش باد، بر کیفیت نصب جلوگیری شود. خطر پرتاب شدن نصابان در وزش شدید باد، با افزایش ابعاد تختههای عایق کننده افزایش مییابد. بنابراین، بهرهگیری از تختههای با ابعاد کوچکتر، هنگام کار در ارتفاعات بسیار بلند، انتخابی معقول خواهد بود.
- رطوبت: سطوح رطوبت نیز در هنگام نصب اتیکس، حیاتی است. رطوبت بالا، میتواند بر زمان خشک شدن چسبها و پوششها تأثیر گذاشته و منجر به چسبندگی ضعیف و خرابی احتمالی سیستم شود. نصب اتیکس، در فضاهایی با رطوبت کم، برای اطمینان از عملکرد مناسب، بسیار مهم است.
- بارندگی: بدیهی است که بارندگی شدید، میتواند برای نصب اتیکس، مضر باشد. شرایط رطوبت، چسبندگی مصالح را تحتتاثیر قرار داده و در نهایت، منجر به نفوذ آب و کاهش کارایی سیستم خواهد شد. اجتناب از نصب اتیکس در روزهای بارانی و اطمینان از خشکشدن تمام مواد، قبل از استفاده، حائز اهمیت است.
در نتیجه، در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی، هنگام ایجاد قوانین ایمنی برای نصب اتیکس، ضروری است. با پیروی از دستورالعملهای مربوط به دما، رطوبت، سرعت باد و بارندگی، سازندگان میتوانند از نصب موفق و ایمن، اطمینان حاصل نمایند که درنهایت، موجب بهرهوری انرژی و افزایش عملکرد ساختمان خواهد شد.
ضوابط ایمنی در نصب اتیکس
ایمنی در برابر آتش:
هنگامیکه صحبت از ایمنی آتشسوزی در نصب سیستمهای کامپوزیت عایقحرارتی خارجی اتیکس میشود، رعایت قوانین ایمنی خاص، برای به حداقل رساندن خطر حوادث آتشسوزی، بسیار حائز اهمیت است. مطابق ضوابط و استانداردها، از جمله استاندارد ملی 11056ایران، استفاده از تخته پلی استایرن در اتیکس، تنها به رده «کند سوز» محدود شده است. همچنین پس از اجرای پوشش سیمانی پایه اتیکس، سیستم حاصل مقاومت مطلوبی در برابر حریق خواهد داشت. با این وجود، در هنگام نصب و پیش از اجرای پوشش سیمانی روی پلی استایرن، خطر حریق دور از ذهن نیست. بنابراین، بسیار ضروری است تا دستورالعمل¬های ایمنی خاص دپوی تخته¬های پلی استایرن، به دقت موردتوجه قرار گیرد. نصب کپسولهای آتشنشانی در محل انبار دپوی پلیاستایرن، پیش¬بینی مسیرهای تخلیه ایمن افراد و همچنین قرارگیری سیستمهای تهویه در انبار دپو، ضروری است. در ادامه به هر کدام از این موارد میپردازیم.
انتخاب مواد عایق:
- نوع مواد عایق مورد استفاده در اتیکس، ایمنی آتشسوزی را به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار میدهد.
- مواد غیر قابل احتراق، مانند پشم معدنی یا پشم سنگ، به دلیل خاصیت ذاتی مقاوم در برابر آتش ترجیح داده میشوند.
- این مواد در جلوگیری از گسترش آتش تاثیر بسزایی داشته و به عنوان مانعی موثر، ایفای نقش میکنند.
پوششهای مقاوم در برابر آتش:
- اعمال پوششهای مقاوم در برابر آتش در سطح بیرونی اتیکس، میتواند عملکرد آن را در برابر مقاومت در برابر حریق، افزایش دهد.
- این پوششها به عنوان یک لایه محافظ اضافی عمل میکنند و اشتعال و گسترش آتش را به تاخیر میاندازند.
نصب مناسب:
- نصب صحیح برای ایمنی در برابر آتش بسیار حائز اهمیت است.
- اطمینان از نصب قطعات اتیکس مطابق دستورالعملهای سازنده و استانداردهای صنعتی، ضروری است.
- به جزئیاتی مانند آب بندی درزها، پرهیز از شکافها و محکم نگه داشتن صفحات عایق به درستی توجه کنید.
تست و گواهی آتشسوزی:
- سیستمهای اتیکس برای ارزیابی رفتار خود در هنگام حریق ، تحت آزمایش دقیق در برابر آتش قرار میگیرند.
- به دنبال محصولاتی باشید که دارای گواهینامههای مربوطه هستند. این گواهینامهها، نشان دهنده انطباق با استانداردهای ایمنی آتشنشانی است.
به یاد داشته باشید که مقررات و استانداردهای مربوطه، نقش مهمیدر تعیین اقدامات ایمنی ویژه آتشسوزی مورد نیاز برای تاسیسات اتیکس دارند. مشاوره با کارشناسان اتیکس مانا و پیروی از شیوههای اصولی و استاندارد، اجرای ایمن و سیستم اتیکس کارامد را در پی خواهد داشت.
کنترل کیفیت:
اولین قدم برای اطمینان از کنترل کیفیت، برای ضوابط ایمنی در نصب اتیکس، درک کامل دستورالعملها و مشخصات سازنده، برای سیستم در حال نصب است. هنگامیکه نوبت به کنترل کیفیت، برای قوانین ایمنی در نصب سیستمهای اتیکس میرسد، اطمینان از رعایت دقیق تمام دستورالعملها و مقررات، برای تضمین ایمنی و کارایی فرآیند نصب، بسیار مهم است. این دستورالعملها، معمولاً روشهای نگهداری، آمادهسازی و نصب مناسب را دربرمیگیرند. برای حفظ یکپارچگی سیستم و اطمینان از عملکرد آن، رعایت دقیق این دستورالعملها ضروری است.
در مرحله بعد، انجام بازرسیهای منظم در طول فرآیند نصب، برای شناسایی هرگونه انحراف از دستورالعملهای سازنده یا قوانین ایمنی، مهم است. این موضوع، میتواند به تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی، کمک نموده و از تبدیل شدن آنها به مشکلات مهمتری که میتواند ایمنی یا عملکرد را به خطر بیندازد، جلوگیری کند.
علاوه بر آن، آموزش و صدور گواهینامه پرسنل در نصب اتیکس، اهمیت ویژهای دارد. نصابانی که به درستی آموزش دیدهاند، با درک قوانین ایمنی و رعایت شیوههای مناسب، خطر خطا یا تصادف را در هنگام نصب، کاهش میدهند. جلسات آموزشی منظم نیز میتواند در بهروز نگهداشتن نصابان در مورد آخرین استانداردها و تکنیکهای صنعت، کمک شایانی نماید.
اقدامات کنترل کیفیت، مانند ممیزیهای تصادفی، آزمایش مصالح و بازرسیهای پس از نصب، میتواند تضمین نماید که قوانین ایمنی به درستی در طول فرآیند نصب، رعایت میشود. این اقدامات، به شناسایی هر گونه نقص یا مسائل مربوط به عدم انطباق که نیاز به رسیدگی فوری دارند، کمک میکند. در ادامه به بررسی موارد مذکور میپردازیم:
درک کامل دستورالعملها و مشخصات سازنده:
- قبل از نصب، دستورالعملهای سازنده را به طور کامل درک کنید.
- با سازگاری مصالح، تکنیکهای کاربردی و الزامات سیستم آشنا شوید.
- برای دستیابی به نتایج مطلوب به دستورالعملهای موجود پایبند باشید.
کنترل و ارزیابی:
- انجام ارزیابیهای اعلام نشده در حین نصب.
- رعایت پروتکلهای ایمنی، طرز کار و استانداردهای کیفیت را ارزیابی کنید.
انجام بازرسیهای منظم در حین نصب:
- کارهای در حال انجام را به طور مرتب بررسی کنید.
- هر گونه اجرای نامناسب و خطا را به سرعت برطرف کنید.
- آماده سازی مناسب بستر، کاربرد چسب، قرار دادن تخته عایق و تعبیه مش تقویت کننده را بررسی کنید.
آموزش و صدور گواهینامه پرسنل در نصب اتیکس:
- اطمینان حاصل کنید که نصابان، آموزش جامع و گواهی مخصوص دریافت نمودهاند.
- بدیهی است نصابان مجرب و متخصص، در داشتن اجرای موفق سامانه اتیکس، نقش درخشانی خواهند داشت.
تست مصالح:
- تست مصالح (چسب، تخته عایق، مش) برای کیفیت و انطباق.
- بررسی ویژگیهای عملکرد آنها.
- مصالح نامرغوب را به سرعت رد کنید.
بازرسیهای پس از نصب:
- پس از اتمام، بازرسی نهایی را انجام دهید.
- تأیید کنید که سیستم با مشخصات مطابقت دارد.
- قبل از پایان پروژه، هرگونه نقص در نصب و اجرا را برطرف کنید.
به یاد داشته باشید، کنترل کیفیت دقیق، طول عمر، بهرهوری انرژی و ایمنی تاسیسات اتیکس را تضمین میکند.
سخن پایانی
به طور کلی، رعایت قوانین ایمنی در نصب اتیکس، برای اطمینان از حصول نتیجه موفقیتآمیز و ایمن، بسیار حائز اهمیت است. با پیروی از رویههای مناسب، استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب و آگاه بودن در مورد خطرات احتمالی، نصابان در هنگام نصب، میتوانند خطرات را به حداقل رسانده و محیط کاری امن، برای خود و سایر افراد در پروژه ایجاد نمایند.
به طور خلاصه، نصب موفق اتیکس مستلزم توجه دقیق به پروتکلهای ایمنی است. از تهویه و روشنایی مناسب گرفته تا کنترل کیفیت دقیق، هر مرحله به طول عمر و عملکرد سیستم کمک میکند. با رعایت دستورالعملها، آموزش پرسنل و انجام بازرسیهای منظم، سبب کارآمدی سامانه اتیکس و در نهایت ایجاد سامانهای ایمن برای ذینفعان آن خواهد بود. به یاد داشته باشید که ایمنی، سنگ بنای هر پروژه ساختمانی بوده و سیستم اتیکس نیز از این قاعده مستثنی نیست.
نویسنده
نیلوفر جابری
کارشناس ارشد معماری