شهر وین، از دیرباز تا به امروز با تعداد زیادی از ساختمانهای قدیمی از دوران بنیانگذاری امپراتوری بین سالهای ۱۸۷۰ تا ۱۹۱۴ شناخته میشود. این ساختمانها نه تنها برای چشمانداز شهری بسیار مهم هستند، بلکه برای ساختار و فرهنگ مسکونی نیز اهمیت ویژهای دارند. لایههای تاریخی قوانین جامع حفاظت از مستأجران، نه تنها به تاریخ صدور مجوز ساخت (قبل از ۸ مه ۱۹۴۵) بستگی دارد، بلکه به بسیاری از شرایط حقوقی و ساختمانی پیچیده و رشد یافته نیز مرتبط است. چنین ساختمانهایی نه تنها باید مطابق با اصول و شرایط موجود نگهداری شوند، بلکه از نظر انرژی نیز نیاز به بهینهسازی دارند. این بخش نیز نیاز به تعهد، ایدهآلگرایی و خلاقیت بسیاری دارد.
یکی از این ساختمانهای نام برده شده در وین، پروژه Favorite Springاست که در دستهبندی ساختمانهای قدیمی به عنوان طرح برگزیده انتخاب شده است. این بنا در خیابان Quellenstraße واقع شده و کارفرمای آن شرکت Ulreich Bauträger GmbH میباشد. معمار این پروژه آرمین دانشگر و مالک آن WEG Quellenstraße 22 میباشد. این پروژه در سال ۲۰۲۱ به اتمام و بهرهبرداری رسیده است.
تاریخچه
منطقه دهم وین حتی در دوران سلطنت اتریش، یک محله کارگری بود. از دهه ۱۸۵۰، کارخانههای متعددی در این منطقه مستقر شدند و افراد زیادی را به این منطقه جذب کردند. این منطقه به دلیل موقعیت مرکزی و اجارههای پایین، همواره مکانی جذاب برای زندگی مهاجران بوده است. پس از جنگ جهانی دوم، کارگران مورد نیاز از طریق توافقات ویژه به اتریش آمدند و بسیاری از آنها در فاوریتن ساکن شدند. طی دههها، بسیاری از وینیها فاوریتن را ترک نموده و این منطقه به تدریج به عنوان یک «منطقه مشکلدار» شناخته شد. ایده این بود که با ساختمانهای با کیفیت بالا که به دنبال ترکیب اجتماعی هستند، این منطقه بار دیگر به عنوان مکانی جذاب برای زندگی سایر اقشار جامعه تبدیل شود.
هدف پروژه
هدف پروژه “Favorite Spring” نیز ایجاد ساختار جدید شهری و اجتماعی در منطقه بود. این ساختمان با بیش از ۱۰۰ سال بیتوجهی، کاملاً فرسوده شده بود. کل بنای ساختمان از همکف تا طبقه آخر بازسازی شد؛ در عین حال بر حفظ آن به عنوان ساختمان تاریخی نیز تمرکز شد. یک طبقه دیگر به پشتبام اضافه شد تا فضای قابل استفاده جدیدی ایجاد شود. با افزودن طبقات بالایی، تمرکز نه تنها بر آپارتمانهای لوکس پنتهاوس بود، بلکه بر بازسازی هسته کل ساختمان و ایجاد آپارتمانهای مقرون به صرفه برای دانشجویان، خانوادهها و سالمندان نیز شده است. در عین حال، مفهوم طراحی بصری در سراسر ساختمان ملموس بود.
تاثیر پروژه بر تغییرات منطقه
به دلیل تلاشهای شهر وین، تغییرات مثبتی در این منطقه رخ داده که معماری نیز نقش مهمی در آن ایفا کرده است. به گفته مدیر پروژه، این موضوع بسیار حائز اهمیت بود که با پروژه “Favorite Spring” که در نزدیکی ایستگاه اصلی قطار در بخش شمالی فاوریتن واقع شده است، به این ترکیب اجتماعی کمک شود. بنابراین، در اضافه کردن طبقه بالا، تأکید نه تنها بر آپارتمانهای لوکس پنتهاوس، بلکه بر بازسازی هسته ساختمان و ملموس کردن مفهوم طراحی بصری در سراسر ساختمان بود.
اطلاعات عمومی و اعتبارات پروژه Favourite Spring وین اتریش
- شهر: وین
- کشور: اتریش
- کاربری پیشبینی شده: ساختمان مسکونی
- مالک و کارفرما: شرکت ساختمانی Ulreich Bauträger GmbH، شرکت مدیریت ساخت Gassner & Partner Baumanagement GmbH -, ulreich.at
- معمار: دکتر محسن دانشگر- گروه معماری دانشگر Daneshgar Architects, daneshgar.net
- نصاب: Gassner & Partner Baumanagement GmbH, gassner-partner.at
- سیستم عایق حرارتی خارجی اتیکس: عایق EPS، ضخامت ۱۰۰ میلیمتر
- تاریخ اتمام: دسامبر 2021
- مساحت کل زیربنا: 3200 مترمربع
- هزینههای تمام شده: 9,600,000.00 یورو
- پیمانکار اصلی: شرکت Swietelsky AG
بیوگرافی دکتر محسن دانشگر
محسن دانشگر در سال 1968 در ایران متولد شد. وی مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را در رشته معماری از دانشگاه فنی وین در سالهای 1999 و 2002 به دست آورد. همزمان با تحصیل، به تدریس معماری پرداخت. در سال 2002، دفتر «گروه معماری دانشگر» را تأسیس کرد. شرکت در مسابقات بینالمللی، او را از مونیخ و برلین به لندن و استکهلم کشاند؛ جایی که توانست پروژههای خود را به واقعیت تبدیل کند. محسن دانشگر، به گفته خود، معماری را نه تنها به عنوان حرفه، بلکه به عنوان زندگی خود میداند. با وجود تمام مشکلاتی که مجبور به مواجهه با آنها بوده، هرگز خوشبینی خود را از دست نداده است. او خود را به عنوان یک معمار خوشبین نمیبیند؛ بلکه از حرفهاش قدرت میگیرد. امروزه، گروه معماری دانشگر، یک شرکت معماری بینالمللی است که بر ایجاد فضاهای باکیفیت بالا با طراحی منحصر به فرد تمرکز دارد. بسیاری از پروژهها با نیاز فوری برای تراکمزایی در مرکز شهر و همچنین جنبههای اجتماعی معماری سروکار دارند.
بازسازی جامع پروژه
بازسازی تاریخی این پروژه، توسط شرکت ÖBB Infrastruktur AG، در منطقه چهارم وین، به صورت کامل انجام شد و این بنا مورد بازسازی، نوسازی و تغییر کاربری جدید قرار گرفت. این ساختمان شامل زیرزمین، طبقه همکف، نیمطبقه و سه طبقه اضافی است. واحدهای مسکونی جدید ایجاد و بخش بام به طور کامل بازسازی شد. ساختمان چهار طبقه که بلافاصله پس از سده تازه در منطقه دهم وین ساخته شده بود، بدین شکل به طور گستردهای مرمت شد.
علاوه بر کارهای نگهداری عمومی مانند رفع رطوبت و تعمیر زیرزمین، بازسازی اتصالات فاضلاب ساختمان، ترمیم راهپلهها و راهروها، تمامی نماها با پانلهای عایق حرارتی پوشانده شدند. تمام پنجرهها با پنجرههای عایق حرارتی جایگزین و یک سیستم گرمایش مرکزی از طریق اتصال به شبکه گرمایش از راه دور نصب شد.
ایجاد یک رمپ در مسیر قدیمی عبور و مرور، اکنون امکان دسترسی بدون مانع به ساختمان و اولین ایستگاه آسانسور تازه ساخته شده را فراهم میآورد. به منظور افزایش راحتی سکونت، اقداماتی مانند ایجاد فضاهای باز اختصاصی به واحدها، نظیر بالکنها و تراسها صورت گرفت. همچنین، فضاهای مشترک مانند اتاق زباله، لاندری و محلهای پارک دوچرخه، بخشی از طرح بوده و اکنون در داخل ساختمان قرار دارند. همزمان با اقدامات بازسازی تحت حمایت مالی در ساختمان موجود، یک افزوده ساختمانی در بام با تأمین مالی آزاد و همچنین یک ساختمان جدید در حیاط احداث شد.
ادغام فضای سبز مقابل پروژه
یکی از موضوعات اصلی، ادغام فضای سبز بزرگ واقع در مقابل ملک در این پروژه بود. با این حال تنها یک طرف ساختمان، ارتباطی به فضای سبز رو به رو داشت. به همین دلیل طبقه جدید به سمت پارک و خورشید چرخانده شد. این امر، امکان دید بدون مانع از فضای سبز و نور طبیعی بیشتر را برای هر آپارتمان در طبقات بالایی فراهم میکند. از مصالح ساختمانی با کیفیت بالا نیز در این بخش استفاده شد. نما با سیستم عایق حرارتی خارجی جدید (اتیکس) عایقبندی شد و پنجرهها، درها و سیستم گرمایش مرکزی نیز اجرا شد. تمامی این اقدامات، علاوه بر توجه به مبحث زیبایی شناختی پروژه، نیازهای انرژی را کاهش داده و منجر به کاهش 78.5 درصدی تقاضای گرمایش و صرفهجویی ۶۵ تنی دیاکسید کربن (CO2) در سال شده است.
معماری بنا
فضای دفتری باز: حدود 1100 متر مربع از فضا به دفتر کاری پرنور تبدیل شده است. احداث یک طبقه گالری، مساحت این بخش را افزایش داده و امکان تفکیک طبیعی فضا را فراهم میآورد. پنجرههای بزرگ و طرح فضایی باز، فضایی دلباز را ایجاد میکنند. حیاطهای سبز اطراف، نور فراوانی را به محیط کاری وارد مینمایند. عناصر چوبی، دیوارهای سبز و گیاهان، تضاد دلنشینی با مبلمان روشن و شفاف ایجاد میکنند. در طول ساختوساز، نماها بازسازی و پنجرههای قدیمی جایگزین شدند. سقفهای شیبدار در حیاط داخلی با پنجرههای سقفی مجهز و تمامی بازشوها با سایبان خودکار تجهیز شدند.
علاوه بر این، یک اتاق زباله و فضای پوشیده برای پارک دوچرخهها به حیاط داخلی افزوده شد. یک پرگولای تازه ساخته شده قرار است تا دو راهپله را از طریق فضای بیرونی به هم متصل کند. برای تضمین دسترسی بدون مانع، دو آسانسور جدید ساخته شد که یکی از آنها از طریق حیاط داخلی قابل دسترسی است.
فضاهای داخلی
- فضاهای مسکونی: واحدهای مسکونی دارای سه تا چهار اتاق هستند و مساحت آنها بین 90 تا 107 متر مربع متغیر است. طراحی داخلی این واحدها به گونهای است که حداکثر استفاده از نور طبیعی و تهویه مناسب را فراهم میسازد. همچنین، استفاده از مواد با کیفیت بالا و تکنولوژیهای صرفهجویی در انرژی، از ویژگیهای بارز این پروژه است.
- فضاهای تجاری و اداری: واحد تجاری و دفاتر کار در طبقات پایینتر قرار دارند و به گونهای طراحی شدهاند که دسترسی آسان و ارتباط مستقیم با خیابان را فراهم میکنند. این فضاها نیز با استفاده از طراحیهای مدرن و کاربردی، محیطی مناسب برای کسب و کارها و دفاتر فراهم میکنند.
- فضاهای عمومی: پروژه دارای فضاهای عمومی مانند حیاط داخلی سبز و تراسهای مشترک است که محیطی آرام و دلپذیر برای ساکنان ایجاد مینماید. این فضاها به گونهای طراحی شدهاند که امکان تعامل اجتماعی و استفاده از فضای باز را فراهم میکنند.
اقدامات تکمیلی پروژه
1- اقدامات تکمیلی زیست محیطی و بهرهوری انرژی:
- استفاده از عایق داخلی. (اجزای ساختمان در تماس با زمین)
- تعویض پنجرهها.
- استفاده از عناصر محافظت در برابر خورشید در بخش پنجرههای رو به خیابان.
- سیستمهای تهویه خودکار با بازیابی حرارت. (آپارتمانهای منتخب)
- گرمایش منطقهای
2- اقدامات مالی:
توسعه این پروژه از طریق جریان نقدی آزاد از پروژههای قبلی تأمین مالی شد. آپارتمانها در طول مراحل توسعه فروخته شدند و پرداختها به صورت یکجا انجام شد. پرداختهای بیشتر در طول مرحله ساخت (۱۸ ماه) انجام شد. پرداختها به بانک انجام شد تا امنیت برای مالکان جدید تضمین شود و پس از تکمیل، پروژه به توسعهدهنده پرداخت شد. علاوه بر این، یک پرداخت یکباره از سوی دولت به مبلغ ۵۱۰,۰۰۰ یورو برای حمایت و تشویق بازسازی و نوسازی ساختمانهای قدیمی با بهرهوری انرژی پایین پرداخت شد.
تصویر: به دلیل صرفهجویی قابل توجه در مصرف انرژی در پروژه بازسازی بنای Favourite Spring – کاهش 78.5 درصدی – شرکت ساختمانی اولرایش در سطح جهانی بارها مورد تقدیر قرار گرفته است.
نگاه جامعه شناختی پروژه Favourite Spring وین اتریش
پروژه Favorite Spring وین اتریش، به عنوان موفقیت قابل توجه یک تحول در یک ساختمان قدیمی در حومه شهر، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. سه طبقه جدید که به ساختمان اضافه شدهاند، با استفاده از فاصلهای که با ساختار قدیمی دارند و جزئیات با کیفیت نمای جدید فلزی، به وضوح نشاندهنده رویکرد جسورانه به تراکمسازی مجدد هستند. از نظر فناوری و در راستای پایداری، این پروژه با خروج از تأمین انرژی فسیلی و بهروزرسانیهای مدرن، نمونهای پیشرو است. در یک تقاطع پرتردد در منطقه دهم، این پروژه توانسته است یک انگیزه زندگیبخش برای محلهای که به شدت به آن نیاز دارد، ایجاد کند و به دلیل ساختار کاربران، به عنوان یک ساختمان در مرکز جامعه شناخته شود.
تحلیلی بر معماری پروژه Favourite Spring وین اتریش
حجم ساختمان با یک شبکه قابل نفوذ در برابر هوا پوشیده شده و آپارتمانها دارای جهتگیری دوطرفه هستند که امکان تهویه متقاطع، مشابه برج باد تاریخی را فراهم میکند. مقدار زیادی از فضای سبز خنککننده در سراسر ساختمان وجود دارد. در این ساختمان، نه تنها پنجرههای اتاق زیر شیروانی توسط سایهبانهای مدرن مجهز شدهاند، بلکه تمام پنجرههای طبقات موجود نیز دارای حفاظت خارجی مخفی در برابر آفتاب شدید جنوب غربی هستند. با افزایش فضای قابل استفاده، امکان تراکمسازی درون شهر و ایجاد فضای زندگی مورد نیاز فراهم شد. این پروژه همچنین از نظر پایداری پروژهای شاخص به شمار میرود؛ زیرا بازسازی هسته و اتصال به شبکه گرمایش منطقهای، به این معنی است که ساختمان با نیازهای انرژی بسیار کم کار میکند. اثر خنککننده اضافی با سبز کردن سقفهای مسطح به دست آمد.
مروری بر شهرسازی پروژه Favourite Spring وین اتریش
فرم و ساختار این پروژه با ساختمانهای همجوار هماهنگ بوده و یک خط پیوسته بصری در برنامهریزی شهری ایجاد میکند.
به گفته مجری پروژه، امتیاز آنها، این امکان را فراهم کرد که نه تنها بر هزینهها تمرکز نمایند، بلکه بر معماری با کیفیت بالا نیز توجه کنند. این تنها راهی بود که میتوانستند به ترکیب اجتماعی دست یابند که در عین حال منطقه را احیا نموده و از نقاط مشکلدار نیز جلوگیری کند. به اعتقاد آنها، بازخورد ساکنان محله این بود که زبان آلمانی دوباره در خیابانها شنیده میشود و این ساختمان، بخشی از ترکیب رنگارنگ فرهنگهای متنوع شده است.
برنده جوایز متعدد در قلب منطقهای پرطرفدار
این جواهر معماری از دوران بنیانگذاری، با رعایت استانداردهای بالای کیفیت شرکت Ulreich، بازسازی و در طبقات بالایی بهطور کامل نوسازی شده است. همانند همیشه، در پروژه Favorite Spring نیز تاریخچه معماری دوران بنیانگذاری، با تکنولوژی مدرن از طریق برنامهریزی و اجرای دقیق ترکیب شده است. معماران دانشگر، با توسعه پیچیده طبقات بالایی، جلوهای مدرن به ساختار کلاسیک افزودهاند و حجم جدید را به سمت خورشید و فضای سبز جهتدهی کردهاند. فضاهای باز زیبا، حیاط داخلی سبز، مقادیر پایین مصرف انرژی و طراحیهای داخلی که بهطور دقیق با نیازهای مخاطب هماهنگ شدهاند، زندگی در یکی از معروفترین مناطق حومه وین را به یک تجربه لذتبخش تبدیل کردهاند.
موفقیت این پروژه، گواهی بر درستی کار طراح و مجری آن است. این پروژه در سطح ملی و بینالمللی با جوایز متعدد و معتبر در صنعت املاک و مستغلات تقدیر شده است. موقعیت ایدهآل پارک Böhmische Prater و تپه Laaer Berg با فاصله تنها چند قدم، آرامش، تعادل طبیعی و سرسبزی را به هیاهوی شهر اضافه میکنند. به دلیل دسترسی عالی به حملونقل عمومی و جادهای، همچنین نزدیکی به پردیس بینالمللی دانشگاه Central European University (CEU)، سبب شده تا پروژه Favorite Spring دانشجویان، اساتید، خانوادههای جوان و بازنشستگان را به خود جذب نماید.
جوایز و افتخارات
همانطور که اشاره شد، پروژه Favorite Spring به دلیل طراحی و اجرای برجسته خود، موفق به کسب جوایز ملی و بینالمللی متعددی شده است. از جمله این موارد میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- برنده جایزه EAE بروکسل در سال 2023-2024 در دسته بندی نوسازی و توسعه ساختمانهای مسکونی
- برنده جایزه ETHOUSE 2024 در دسته مسکونی
- برنده جایزه World Silver Winner در سال 2023 رده مسکونی ساختمانهای تا 10 طبقه
- برنده جایزه معماری BIG SEE در سال 2023
- فینالیست برگزیده فستیوال جهانی معماری WAF در سال 2022 در بخش ساختمانهای تکمیل شده.
- برنده جایزه SIEGER 2022 اتریش در دستهبندی ساختمانهای قدیمی
سخن پایانی
به طور کلی، ساختمان Favourite Spring در وین اتریش، نمونهای عالی از چگونگی ترکیب تاریخ و مدرنیته در معماری داخلی است و نشاندهنده توجه به جزئیات و کیفیت در طراحی و اجرا میباشد. این پروژه، نمونه بارز و کاملی در استفاده از اتیکس بوده و نکته حائز اهمیت آن، کاهش حدود 80 درصد مصرف انرژی به واسطه استفاده از اتیکس در بازسازی آن میباشد.
نویسنده
نیلوفر جابری
کارشناس ارشد معماری